Podsumowując, choroba oczu border collie (CEA) jest schorzeniem, którego obecnie dostępne metody lecznicze nie mogą wyleczyć i na które właściciel czworonoga w zasadzie nie ma wpływu. Jedynym sposobem i rozwiązaniem, które może podjąć się posiadacz takiego psa jest stała kontrola u specjalisty i monitorowanie zwierzęcia.
Choroby skóry u psa należą do problemów, które niejednokrotnie są bardzo łatwe do zaobserwowania co niestety nie wiąże się z taką samą łatwością rozpoznania i terapii… Choroby skóry u psa: zdjęcie psa z nużycą Każdy człowiek decydujący się na posiadanie zwierzęcia oczekuje, że jego pupil będzie zdrowo wyglądał, miał piękną i błyszczącą sierść, lśniące i miłe w dotyku futerko, które z przyjemnością będzie można dotykać i głaskać. Oceniając kupowanego szczeniaka, czy dorosłego psa wielu parametrów nie jesteśmy w stanie fachowo określić, ale zawsze widzimy wygląd największego organu ciała, powłoki zewnętrznej czyli skóry. To właśnie na niej możemy gołym okiem zauważyć wszelkie choroby skóry, patologie, ubytki i łysienie u psa oraz zaobserwować choćby obecne pasożyty zewnętrzne. Nie muszę nikogo przekonywać, że jakiekolwiek odstępstwa od normy w wyglądzie futerka są jednym z decydujących czynników przy nabywaniu zwierząt i zawsze stanowią powód wizyty w lecznicy weterynaryjnej. Wszelkie choroby dotyczące skóry, choć czasem trudne do diagnozowania i leczenia, zauważone przez opiekuna, powinny być powodem niezwłocznego zgłoszenia się z psem do lekarza weterynarii. Warto bacznie oglądać swoich podopiecznych czworonogów, gdyż niektóre ze schorzeń skórnych mogą stanowić poważne zagrożenie dla wszystkich dotykających ich ludzi, a w szczególności dzieci. O skórę psa dbamy więc także w trosce o własne zdrowie bo wiele chorób jest wspólnych dla nas i zwierząt. Korzyści płynące ze zdrowej skóry i jej wytworów są więc niezaprzeczalne i obopólne i chyba nikogo nie trzeba przekonywać o celowości i sensowności takiego działania. Cóż więc musimy wiedzieć o zdrowej skórze, jej chorobach i ewentualnym podejściu terapeutycznym czyli w dużym skrócie wprowadzenie dotyczące ogromnie obszernej dziedziny weterynarii jaką jest dermatologia. Co to jest i z czego składa się skóra psa?Choroby skóry psa objawyNajczęstsze choroby skóry u psówDiagnostyka chorób skóry psaTest z lampą WoodaTest wyczesywaniaTest bibułowyTest z taśmą samoprzylepnąBadanie włosa czyli trichogramZeskrobina ze skóryBadanie cytologiczneBadanie hodowlaneBadanie histopatologiczneTesty śródskórneJak leczyć choroby skóry u psa?SzamponoterapiaLeki aplikowane miejscowoLeki podawane ogólnoustrojowoSuplementy diety Co to jest i z czego składa się skóra psa? Skóra (łac. cutis, gr. derma) jest największym narządem powłoki wspólnej wszystkich kręgowców o złożonej budowie i wielorakich funkcjach. Powierzchnia skóry u człowieka wynosi ok. 1,5 – 2 metry kwadratowe, u zwierząt zaś w dużej mierze zależy od wielkości osobnika a więc od rasy psa czy kota ale ogólnie stanowi wraz z włosami i tkanka podskórną około 12 % masy całego zwierzęcia. Co warto podkreślić jest największym narządem w organizmie. Pełni różnorodne i niezmiernie ważne funkcje stanowiąc barierę (granicę) między środowiskiem zewnętrznym a wnętrzem ustroju. Dzięki swej elastyczności zapewnia sprawne ruchy swym właścicielom. Zabezpiecza każdy żywy organizm przed szkodliwymi czynnikami środowiskowymi a więc chroni przed wszelkimi fizycznymi, mikrobiologicznymi i chemicznymi substancjami czy drobnoustrojami czyhającymi w otoczeniu zwierzęcia. Niektóre z nich mają właściwości uczulające, alergizujące i tym samym powodują poważne i niezwykle nieprzyjemne schorzenia ogólnoustrojowe. Nie każdy zdaje sobie sprawę, że pełniąc rolę bariery warunkuje utrzymanie homeostazy ustroju. Tkanka podskórna oraz wytwory skóry jakim są włosy warunkują utrzymanie właściwej temperatury wewnętrznej pełniąc rolę izolacji termicznej. Nie możemy zapomnieć również o uczestniczeniu w procesie percepcji bodźców czy odczuwania bólu i innych docierających z zewnątrz sygnałów. W skórze znajdują się gruczoły potowe uczestniczące w procesie termoregulacji czy też odbywa się synteza pewnych witamin (witaminy D) pod wpływem promieniowania słonecznego. Będąc powłoką zewnętrzną zawiera ważne dla organizmu komórki układu odpornościowego tym samym odgrywając istotną rolę w zapewnieniu stanu zdrowia, współdziałając z układem immunologicznym, którego z resztą jest częścią. To tylko niektóre z głównych funkcji skóry, uzmysławiające jak ważnym, niezbędnym do życia jest narządem. Najogólniej zbudowana jest z trzech warstw: naskórka, skóry właściwej, tkanki podskórnej. Naskórek jest najbardziej zewnętrzną warstwą skóry uczestnicząca w ochronie przed szkodliwymi czynnikami środowiskowymi (bakterie, wirusy i grzyby) składająca się z: warstwy podstawnej, warstwy kolczystej, warstwy ziarnistej, warstwy jasnej, warstwy rogowej. W jego skład wchodzą komórki zwane keratynocytami ale też melanocyty (komórki barwnikowe) czy komórki układu odpornościowego (komórki Langerhansa). Przestrzenie między komórkami wypełnione są tzw. „filmem skórnym” będącym wydzieliną gruczołów potowych i łojowych. Całość stanowi zwyczajną barierę fizyczną uzupełnioną oczywiście: przeciwciałami, białkami odpornościowymi, glikoproteinami, interferonem, nienasyconymi kwasami tłuszczowymi. Naskórek zasiedlony jest przez liczne bakterie saprofityczne, które stanowią składową naturalnej warstwy skóry i zabezpieczają tym samym namnażaniu się bakterii chorobotwórczych. Skóra właściwa znajdująca się pod naskórkiem, zbudowana jest głównie z: włókien: kolagenowych, siatkowatych, elastynowych, substancji podstawnej, licznych komórek barwnikowych, komórek układu odpornościowego uzupełnionych naczyniami krwionośnymi. Drobne żyłki transportujące krew uczestniczą tym samym w procesie termoregulacji a obecne tutaj nerwy w odczuwaniu bodźców docierających ze środowiska zewnętrznego. Wytworami skóry są także włosy wyrastające z mieszków włosowych. Tkanka podskórna w zdecydowanej większości składa się z tłuszczu (około 90 %), pełni więc rolę magazynową dla substancji energetycznych, chroni przed utratą ciepła czy amortyzuje upadki i urazy. Te trzy wymienione warstwy choć odmienne stanowią integralną całość decydująca o możliwości życia każdego organizmu (egzystowanie bez skóry nie jest możliwe i zawsze kończy się śmiercią o czym świadczą choćby przypadki poważnych wielkopowierzchniowych oparzeń). To właśnie piękna, błyszcząca sierść jest oznaką zdrowia, właściwej kondycji i prawidłowego funkcjonowania całego organizmu. Dermatologia weterynaryjna jest bardzo obszerną dziedziną wiedzy i nie sposób w krótkim opracowaniu szczegółowo wprowadzić w najważniejsze zagadnienia dotyczące tego ważnego narządu. Mogę jednak w dużym skrócie przybliżyć Czytelnikom najważniejsze objawy świadczące o patologiach na terenie skóry oraz najczęściej występujące choroby skóry u psa. Choroby skóry psa objawy Wszyscy jednak zauważymy bez problemu, że coś złego dzieje się ze skórą naszego ulubieńca, albo występują rany czy świąd przejawiający się intensywnym drapaniem. Takie objawy po prostu widać gołym okiem co powinno zmusić właściciela do skorzystania z pomocy weterynaryjnej. Bardzo często jednak nie potrafimy fachowo określić patologii dotyczących skóry myląc podstawowe pojęcia. Uważam więc, że warto zapoznać się z najważniejszymi objawami dotyczącymi skóry aby w trakcie wizyty z psem czy kotem umieć bardziej dokładnie opisać zmiany na skórze. Oczywiście dane z wywiadu powinny każdorazowo zostać zweryfikowane fachowym badaniem lekarskim. W dermatologii ludzkiej czy weterynaryjnej podstawowymi pojęciami są wykwity pierwotne i wtórne opisujące zmiany w skórze. Czym więc są te tajemnicze zmiany? Generalnie wykwity czyli exanthema są zasadniczym elementem obrazu klinicznego zmian dermatologicznych, na podstawie których można postawić rozpoznanie kliniczne. Stąd znajomość tych zmian wydaje się kluczowa w procesie postawienia trafnej diagnozy. Wyróżniamy wykwity pierwotne i wtórne. Wykwity pierwotne pojawiają się na początku rozwijania się zmian dermatologicznych i choroby skóry i wynikają bezpośrednio z choroby tam się toczącej. Nie są objawami charakterystycznymi ale wielokrotnie pozwalają na zorientowanie się z jaką chorobą mamy do czynienia. Wykwity wtórne zaś rozwijają się najczęściej z tych pierwotnych i są następstwem trwania choroby lub pojawiają się w fazie jej schodzenia. Są one wywołane urazami lub stanem zapalnym. Do wykwitów pierwotnych zaliczymy: Plamę (łac. macula) czyli wykwit leżący w poziomie skóry różniący się od okolicznych tkanek jedynie barwą. Grudkę (łac. papula) czyli wykwit wyniesiony ponad powierzchnię skóry, o różnych wymiarach (do 1 cm), dość wyraźnym odgraniczeniu i innej niż otaczająca tkanka spoistości. Ustępuje bez pozostawienia śladu. Krostę (łac. pustula) czyli wykwit w typie pęcherzyka, wyniosły ponad powierzchnię skóry, zawierający treść ropną od chwili pojawienia się bądź wtórnie, gdy powstaje z pęcherzy lub pęcherzyków w wyniku wtórnego nadkażenia bakteryjnego. Inaczej mówiąc jest niewielką wyniosłością skóry zawierająca materiał ropny. Cysta (łac. cystis) patologiczna przestrzeń w obrębie organizmu, składająca się z jednej lub większej liczby komór wypełnionych płynem albo treścią galaretowatą (zamknięta jama z elementami płynnymi i półstałymi). Guz (łac. nodus, tumor, tuber) jest wykwitem o dużej średnicy. Guzek (łac. tuberculum) jest twardym wyniosłym tworem na skórze o średnicy powyżej 1 cm, wykwit wyniosły ponad powierzchnię skóry, związany ze zmianami w skórze właściwej, mogący ulegać rozpadowi z pozostawieniem blizny. Pęcherzyk (łac. vesicula) – wykwit wyniosły ponad powierzchnię skóry, o średnicy poniżej 0,5 cm, wypełniony płynem, ustępujący bez pozostawienia blizn. Pęcherz (łac. bulla) wykwit wyniosły ponad powierzchnię skóry, o średnicy powyżej 0,5 cm, zmiana polegająca na oddzieleniu się naskórka od skóry właściwej, wypełnione płynem limfatycznym. Bąbel (łac. urtica) wykwit wyniosły ponad poziom skóry lub błony śluzowej, o zmiennej średnicy, dobrze odgraniczony od otaczającej skóry, zwykle porcelanowego lub różowego koloru i o gładkiej powierzchni. Powstaje wskutek miejscowego poszerzenia i zwiększenia przepuszczalności naczyń krwionośnych. Zwykle towarzyszy mu silny świąd. Jego charakterystyczną cechą jest szybkie pojawienie się i szybkie zanikanie. Do wykwitów wtórnych zaliczymy zaś: Łuskę (łac. squama) będąca konsekwencją nagromadzenia się martwych komórek powierzchownych naskórka, które ulegają złuszczaniu. Nadżerkę (łac. erosio) jest ubytkiem naskórka lub nabłonka śluzówki, spowodowany najczęściej urazem mechanicznym, kontaktem ze środkami chemicznymi, bądź procesem chorobowym. Przeczos (łac. excoriatio) czyli powierzchowny ubytek w skórze powstały najczęściej na skutek drapania. Rozpadlina (łac. rhagas) głęboki linijny ubytek w naskórku i skórze, dochodzący do głębszych warstw skóry, może goić się z pozostawieniem blizny. Strup (łac. crusta) są utworzone z komórek oraz zaschniętego surowiczego i krwistego wysięku. Pod nim zachodzi proces gojenia się ubytku. Blaszka (łac. plax, lamella) struktura wyniosła ponad poziom skóry, o średnicy powyżej 1 cm, powstały wskutek zlania się innych wykwitów, najczęściej grudek. Owrzodzenie (łac. ulcus) określane jako głęboki ubytek tkanek skóry właściwej, otwarta rana na powierzchni skóry. Blizna (łac. cicatrix)zmiana skórna będąca najczęściej następstwem uszkodzenia skóry i zastąpieniem ubytku tkanką łączną. Według innych podziałów do wykwitów wtórnych zaliczamy też: zaskórniki czyli zatkanie mieszków włosowych przez łój oraz komórki naskórka, rumień czyli czerwone zabarwienie skóry, wrzód – głęboki ubytek skóry, przetokę, z których sączy się płyn, otarcia, zliszajowacenia, odbarwienia i przebarwienia. Objawami chorób skóry jest chyba dla każdego dobrze znany świąd oraz wszelkie konsekwencje z nim związane a więc wyłysienia, przerzedzenia włosa czy mechaniczne samouszkodzenia skóry na skutek ciągłego drapania lub lizania. Każdy opiekun zwierzęcia dokładnie zauważy też objawy zapalenie skóry a więc przykładowo zaczerwienienie, wysięk, bolesność skóry w miejscu objętym chorobą. Podobnie rzecz ma się z guzami, ranami skóry czy wszelkimi deformacjami na niej obecnymi. Choroby skóry mogą dawać też objawy ogólne w postaci: apatii, gorszego samopoczucia, nerwowości i rozdrażnienia, anoreksji. Dzieje się tak szczególnie przy bardzo nasilonych objawach lub przykładowo silnym, długo trwającym świądzie, który naprawdę potrafi być bardzo uciążliwy dla dotkniętego nim zwierzęcia. Widzimy więc dokładnie jak bardzo różnorodne mogą być objawy kliniczne dotyczące chorób skóry i jak szeroka jest ich gama i możliwe kombinacje występowania. O jednym pamiętajmy zawsze choroby skóry powodują nieraz ogromny dyskomfort i cierpienie psa czy kota stąd konieczna szybka reakcja z naszej strony. Najczęstsze choroby skóry u psów najczęstsze choroby skóry u psów Już na samym wstępie pragnę zaznaczyć, że w krótkim artykule nie sposób opisać szczegółowo wszystkich chorób skóry tak aby czytelnik znalazł odpowiedź szczegółową na każde dręczące go pytanie dotyczące choroby skóry jego podopiecznego. Dzieje się tak z prostej przyczyny, otóż zwyczajnie mamy zbyt wiele chorób skóry dokładnie opisanym i równie dużo takich o nieznanej etiologii, które próbujemy leczyć objawowo. Nie mniej jednak choroby skóry występujące u naszych zwierząt możemy najogólniej podzielić na kilka grup. I tak mamy bakteryjne choroby skóry do których zaliczymy: zapalenie fałdów skóry zwane inaczej ropowicą fałdów, ropowice skórno śluzówkową, liszajec czyli powierzchowne krostkowe zapalenie skóry, ostre, sączące zapalenie skóry czyli tzw. hot spot, powierzchowne ropne zapalenie skóry, trądzik psów, ropne zapalenie nosa, czyraczność nosa, ropne zapalenie przestrzeni międzypalcowych, głębokie ropne zapalenie skóry, ropnie po pogryzieniu, promienica, nokardioza, ziarniniaki atypowe, trądzik kotów, gruźlica, i inne nie wymienione tutaj. Grzybicze choroby skóry reprezentowane są przez: malaseziozę, kandydozę, ziarniniak grzybiasty, dermatofitozy, sporotrychozę, blastomykozę, kryptokokozę histoplazmozę i inne. Ogromna ilość chorób dotyczących skóry jest wywoływana przez inwazję różnorodnych pasożytów zewnętrznych. I tak możemy tutaj mówić o : kleszczach nużycy miejscowej i uogólnionej u psa, nużycy kotów, świerzbie psów (Sarcoptes) świerzbie kotów (Notoedres cati, Otodectes cynotis- uszy), Cheileitellozie czyli łupieżu wędrującym, chorobach powodowanych przez pchły, wszawicy, muszycy, zapaleniu skóry wywołanym przez larwy tęgoryjca. Również niektóre wirusy mogą dawać objawy dermatologiczne: nosówka psów, brodawczaki, zakażenie kocim herpeswirusem czy kaliciwirusem, leiszmanioza, neosporoza psów, wirus ospy kotów. Zaburzenia mogą też wynikać z nadwrażliwości. I tak przykładowo zaliczymy tutaj: pokrzywkę i obrzęk naczynioruchowy, chorobę atopową, nadwrażliwość pokarmowa, czyli skórna reakcja pokarmowa, alergiczne pchle zapalenie skóry, atopię kotów, nadwrażliwość po ukąszeniu przez owady np. komary, alergiczne kontaktowe zapalenie skóry. Zaburzenia dotyczące skóry mogą mieć też podłoże immunologiczne i autoimunologiczne czego doskonałymi przykładami niech będą: pęcherzyca liściasta, pęcherzyca rumieniowata, pokrzywka zwykła, pemfigoid pęcherzowy, skórny toczeń rumieniowaty, układowa postać tocznia, zapalenie naczyń skórnych, polekowe zmiany skórne, toksyczna nekroliza naskórka. Wszelkiego typu wyłysienia dotyczące skóry mogą mieć charakter wrodzony lub nabyty i mogą objawiać się tutaj choćby liczne choroby endokrynologiczne czyli hormonalne. I tak z tych najczęściej występujących możemy wymienić: nadczynność kory nadnerczy psów czyli zespół Cushinga, niedoczynność tarczycy psów, dermatozę zależną od hormonów płciowych u niekastrowanych psów, dermatozę zależną od hormonów płciowych u suk, łysienie X, karłowatość przysadkową, wrodzone skąpe owłosienie, łysienie wzorzyste u psa, dysplazję mieszków włosowych, nadmierne lizanie, łysienie plackowate, odczyny w miejscu iniekcji, anagenowe i telogenowe przerzedzenie włosa, łysienie małżowin usznych, wiele innych. Na skórze objawiać się też mogą choroby wrodzone a więc przykładowo: pęcherzowe oddzielanie się naskórka, mucynoza skórna, zatoka skórzasta, młodzieńcze zapalenie tkanki łącznej, zapalenie skórno mięśniowe czyhającymi, skórna astenia czyli zespół Ehlersa Danlosa. Zaburzenia pigmentacji są kolejną grupą chorób dotyczących skóry: śnieżny nos, bielactwo nabyte, zespół skórno naczyniówkowy, plamki barwnikowe, hiperpigmentacja pozapalna. Dużą grupę chorób stanowią zaburzenia rogowacenia i produkcji łoju manifestujące się łojotokiem. Zaliczymy tutaj: łojotok pierwotny u psów, rybia łuska, dermatoza wrażliwa na witaminę A, zapalenie gruczołów łojowych, dermatoza cynkozależna, zespół skórno wątrobowy, dermatoza brzegów ucha u psów, rodzinne nadmierne rogowacenie opuszek, przerost gruczołu ogonowego, trądzik kotów. Wiele zaburzeń i patologii nie daje się łatwo zakwalifikować do danej grupy. I tak wyróżniamy: ziarniniak z wylizywania, czyraczność skóry łap u psów, modzele, wodniaki, ziarniniak eozynofilowy psów, dermatozę spowodowaną promieniowaniem słonecznym. U kotów zaś przykładowo: płytkę eozynofilową, ziarniniak eozynofilowy, wrzód drążący, dermatoza spowodowana promieniami słonecznymi, zmiany paranowotworowe, plazmocytarne zapalenie opuszek palcowych. Nie możemy zapominać, że do chorób skóry zaliczamy też choroby skóry wokół oczu, okolicy zatok okołoodbytowych czy częste patologie przewodów słuchowych: zapalne stany skóry powiek, krwiak ucha, choroby zatok okołoodbytowych, zapalenia ucha zewnętrznego, zakażenia pazurów o charakterze grzybiczym. Wreszcie ogromną grupę chorób skóry stanowią te o charakterze nowotworowym: rak płaskokomórkowy, guzy mieszków włosowych, włókniaki, tłuszczaki, mięsaki, guz komórek tucznych, mięsak limfatyczny, naczyniak krwionośny, guzy zatok okołoodbytowych, histiocytoza złośliwa, skórna plazmocytoma, czerniak skóry, skórna histiocytoma i wiele wiele innych. Widzimy więc tylko wymieniając niektóre z chorób skóry jak wiele różnorodnych chorób może dotyczyć skóry i nie sposób ich wszystkich nawet w dużym skrócie opisać w artykule. Diagnostyka chorób skóry psa Diagnostyka chorób skóry psa W przypadku każdej choroby, w tym tła dermatologicznego, postawienie trafnego rozpoznania i wdrożenie skutecznego leczenia wymaga od nas w pierwszej kolejności: Przeprowadzenia wnikliwego wywiadu z opiekunem. Następnie badania klinicznego zwierzęciem. Dopiero w dalszej kolejności wszelkich potrzebnych badań dodatkowych, bez których często nie jest możliwe postawienie właściwej diagnozy. Wiele chorób skóry może bowiem wyglądać bardzo podobnie stąd postawienie rozpoznania bez badań dodatkowych może być niezwykle trudne i często kończy się niepowodzeniem terapeutycznym. Wszelkie zmiany na skórze choć widoczne gołym okiem mogą być trudne do zinterpretowania stąd wielu lekarzy rezygnuje z ich wykonania uważając taką diagnostykę za skomplikowaną. Wiele jednak badań jest naprawdę prostych i łatwych do wykonania i interpretacji. Wymienię choćby kilka z nich. Test z lampą Wooda Jest to urządzenie emitujące promieniowanie ultrafioletowe o długości fali 253,7 mm wykorzystywane w diagnostyce grzybic. Badanie przeprowadzamy w ciemnym gabinecie nagrzewając wcześniej przez 10 minut samą lampę. Niektóre dermatofity (np. Microsporum canis, M. gypseum czy Trichophyton) cechuje fluorescencja wyglądająca jak zielonkawe jabłko. To badanie ma oczywiście swoje wady jak choćby fakt, że niektóre bakterie też mogą dawać fluorescencje (np. Pseudomonas) czy choćby antybiotyki ale mimo wszystko warto z niego korzystać. Test wyczesywania Jest niezwykle prostym badaniem polegającym na wyczesywaniu sierści przy pomocy gęstego grzebienia a następnie przeniesieniu materiału na białe podłoże np. papier. W takim badaniu możemy wykazać obecność pasożytów, na przykład: wszy, wszołów, odchodów pcheł. Test bibułowy Doskonałym, niezwykle prostym badaniem jest test bibułowy polegający na umieszczeniu na zwilżonym białym podłożu np. ligninie drobnych czarnych, wyczesanych kropeczek będących odchodami pcheł. W kontakcie z woda wokół nich pojawia się czerwona obwódka na skutek obecności krwi w odchodach. Test z taśmą samoprzylepną Przykładamy taśmę do powierzchni skóry co powoduje że pasożyty na niej obecne mogą przykleić się do taśmy. Na taśmie pozostają: jaja pasożytów, włosy, łuski. Następnie całość oglądamy pod mikroskopem wykonując czasem odpowiednie barwienie. Badanie włosa czyli trichogram Ten test polega na oglądaniu włosów pod mikroskopem. Wskazaniami do jego wykonania są wyłysienia lub ubytki włosa, przerzedzenia. Badanie to jest niezwykle pomocne w diagnozowaniu: dermatoz świądowych, grzybic, wyłysień hormonalnych, dysplazji mieszków włosowych, nużycy. Jest też niezwykle proste i nie wymaga drogiego sprzętu co jest niewątpliwie ogromną zaletą. Zeskrobina ze skóry Jest jednym z podstawowych badań diagnostycznych, które zawsze powinny być wykonane w przypadku podejrzenia pasożytów (nużyca, świerzb). Może być powierzchowna lub głęboka. Na szkiełku umieszczamy kroplę oleju mineralnego (10 % KOH), a następnie umoczonym w niej skalpelem zeskrobujemy warstwy naskórka a pobrany materiał umieszczamy pod mikroskopem. Badanie cytologiczne Możemy je przeprowadzić przy pomocy biopsji cienkoigłowej lub preparatu odciskowego. Badanie to ocenia materiał komórkowy i na jego podstawie stawia diagnozę. W różnych procesach chorobowych mamy inne komórki w nich uczestniczące. Wskazaniem do jego wykonania są wszelkie wykwity pierwotne i wtórne. Badanie hodowlane Jest szczególnie pomocne i przydatne do diagnozowania infekcji grzybiczych oraz ropnych zapaleń skóry (wraz z cytologią, w której obecne ziarniniaki). Pobrany materiał wysiewamy na specjalne podłoża (np. DTM, czy Sabouraud) a następnie po określonym czasie oceniany wzrost patogenów i je identyfikujemy. Pamiętajmy jednak, że niektóre patogeny niezbyt chętnie rosną na podłożach stąd wiele wyników fałszywie ujemnych. Badanie histopatologiczne Powinniśmy je wykonać podejrzewając choroby tła nowotworowego, niegojące się rany i owrzodzenia oraz dermatozy nie reagujące na leczenie. Do przeprowadzenia biopsji skóry używamy trepanu o średnicy od 6 do 8 mm. Pobrany materiał umieszczamy w formalinie i wysyłamy do laboratorium gdzie materiał poddawany jest dalszej obróbce, barwieniu i ocenie. Biopsje wykonujemy w znieczuleniu miejscowym. Testy śródskórne Przez długi czas uważane były za podstawowe badanie w alergologii a ich zaletami są bez wątpienia dobra tolerancja wśród pacjentów i natychmiastowy wynik badania. Są wykorzystywane do diagnostyki alergii skórnych i wykrycia czynnika uczulającego. Do tego celu wykorzystuje się gotowe zestawy alergenów, które podawane są w iniekcji śródskórnej. Następnie ocenia się wygląd skóry w miejscu podania alergenu i porównuje z próbą histaminową. Czasem stosuje się też rozpoznanie poprzez skuteczne leczenia, bowiem nie zawsze udaje się określić bezpośrednie przyczyny choroby. Wiele schorzeń dermatologicznych ma podłoże idiopatyczne czyli nie wiemy czym są spowodowane. Wymienione badania zostały opisane w dużym skrócie gdyż szczegółowe omawianie ich wykracza poza ramy tego artykułu i byłoby zbyt obszerne. Oczywiście w każdym przypadku to lekarz decyduje jakie badanie jest konieczne w danej konkretnej sytuacji oceniając istniejące objawy. Nie zawsze więc musimy wykonywać wszelkie możliwe i dostępne badania gdyż wiele chorób udaje się zdiagnozować przy pomocy tych najprostszych badań możliwych do przeprowadzenia w każdym gabinecie i nie wymagających specjalnego sprzętu. Korzystajmy więc z nich zawsze wtedy gdy lekarz uzna to za stosowne. Jak leczyć choroby skóry u psa? Choroby skóry u psa leczenie Leczenie chorób skóry tylko z pozoru może wydawać się prostą procedurą, w gruncie jednak rzeczy do takich z całą pewnością nie należy. Opiera się przede wszystkim na uprzednim trafnym rozpoznaniu, bez którego nie możemy mówić o skutecznej terapii. Można oczywiście stosować leki objawowo, które nawet w pewnym stopniu mogą minimalizować objawy kliniczne ale nie spowodują trwałej poprawy i wyleczenia. Pamiętajmy też o fakcie, że wielu chorób skóry nie jesteśmy w stanie trwale wyleczyć a tym co możemy zaproponować pacjentowi to w miarę bezobjawowe chorowanie. Tak jest choćby w przypadku atopii kiedy to dążymy do zminimalizowania okresów nasilenia objawów. Stąd niezwykle ważny jest czas poświęcony na rozmowę z opiekunem zwierzęcia, w trakcie którego wyjaśnieniu szczegółowo zasady leczenia i samą istotę choroby, w tym często jej nawrotowy, przewlekły charakter. Pozwala to szybciej reagować na pierwsze objawy chorobowe, co poprzez natychmiastowe wdrożenie terapii może niejednokrotnie znacznie skrócić czas jej trwania. Podstawą jest zawsze trafne, pewne rozpoznanie, na podstawie którego możemy wdrożyć odpowiednią terapię. Ogrom chorób dotyczących skóry wymaga w każdym przypadku indywidualnego podejścia i modyfikacji leczenia stąd tutaj omówię jedynie bardzo ogólne zasady postępowania. W przypadku konkretnego problemu należy zawsze zastosować konkretne działania lecznicze dedykowane temu konkretnemu przypadkowi, stąd brak jednorodnych i tych samym algorytmów postępowania dla wszystkich chorób skóry. Skóra jest narządem widocznym gołym okiem stąd wiele leków możemy aplikować bezpośrednio na nią obserwując następnie efekty takiego leczenia. Szamponoterapia Szamponoterapia W przypadku dermatologii bardzo pomocne może być stosowanie szamponoterapii i wszelkich preparatów podawanych na skórę w formie oprysków. Na rynku mamy ogromną ilość szamponów dla psów i kotów o działaniu: przeciwbakteryjnym, przeciwgrzybiczym, przeciwłojotokowym, przeciwświądowym. Zawierają one substancje o udokumentowanym działaniu medycznym i z całą pewnością stanowią dobrą metodę leczenia. Są przy tym bezpieczne, nie mają wielu działań niepożądanych, a łatwość ich stosowania powoduje, że bardzo chętnie wybierane są przez opiekunów zwierząt. Zabiegi z ich użyciem przeprowadza się w domu, w bezpiecznym i znanym środowisku dla psa czy kota co dodatkowo minimalizuje stres. Są również świetnym wsparciem dla ogólnoustrojowego podawania leków i mniej obciążają cały organizm. Czasem, w przypadku zmian miejscowych, mogą być jedynym sposobem leczenia. Ważne aby miały kontakt przez kilkanaście (15-30 minut) minut z chora skora gdyż zbyt szybkie ich spłukanie nie pozwala działać substancji czynnej w nich zawartej. Zabiegi szamponoterapii w zależności od choroby wykonujemy najczęściej 1-2 razy w tygodniu. Leki aplikowane miejscowo W dermatologii stosujemy wiele leków miejscowo co ma swoje ogromne zalety. W ten sposób możemy: odkażać skórę, zmywać z niej różnego rodzaju: wydzieliny, alergeny, podawać: antybiotyki, leki przeciwgrzybicze, sterydy działające przeciwświądowo, aplikować preparaty pasożytobójcze. Podajemy je bezpośrednio na chore miejsca co warunkuje ich natychmiastowe działanie oraz brak wielu objawów, działań ubocznych jakie występują przy stosowaniu ogólnoutrojowym. Takie podawanie ksenobiotyków wiąże się zwyczajnie z dużo mniejsza ich toksycznością. Wszelkie zabiegi możemy wykonać w domu w niezwykle prosty i szybki sposób. Co ogranicza stres spowodowany wizytami w lecznicy. Pamiętajmy jednak aby zwierzę nie wylizało podanego na skórę leku czym spowodować może brak oczekiwanego efektu. Jako przykłady substancji czynnych w ten sposób aplikowanych niech posłuży nam: chlorheksydyna, fipronil, enilkonazol, gentamycyna, klotrimazol, selamektyna i wiele innych. Leki podawane ogólnoustrojowo Wreszcie ogromną grupę leków stanowią te podawane ogólnoustrojowo. Choroby skóry w wielu przypadkach leczą się bowiem długo i wymagają trwającej nawet kilka miesięcy terapii. Tak się dzieje choćby w przypadku bakteryjnych schorzeń skóry czy choroby atopowej kiedy podawanie leków często jest dożywotnie. Oczywiście tak długo trwające terapie obarczone są większym ryzykiem działań niepożądanych i stanowią większe obciążenie organizmu stąd powinny być zarezerwowane do ciężej przebiegających schorzeń. Nie zawsze też podanie psu czy kotu tabletki jest proste w sensie technicznym. Długotrwale stosujemy najczęściej antybiotyki (np. cefaleksynę czy amoksycylinę) lub leki przeciwświądowe z grupy tych antyhistaminowych czy sterydowych. Niektóre choroby np. atopię, niedoczynność tarczycy czy choroby autoimmunologiczne leczymy dożywotnio, stąd niejednokrotnie olbrzymia uciążliwość dla opiekunów zwierzaków i wymagana dyscyplina w podawaniu leków oraz znaczne koszty. Wiele chorób skóry wymaga naprawdę trwającego kilka tygodni a nawet miesięcy leczenia stąd zawsze musimy wybierać leki dobrze tolerowane przez organizm w takim okresie czasu. Pamiętajmy o skutkach ubocznych niektórych terapii i w miarę możliwości ich minimalizowaniu poprzez stosowanie jak najniższych ale zarazem skutecznych dawek leków. Suplementy diety Suplementy diety Wreszcie mamy całą gamę preparatów wspomagających funkcjonowanie skóry w formie różnorodnych suplementów diety. Ich podawanie ma sens ale efektów nie powinniśmy spodziewać się natychmiast, ale dopiero po kilku tygodniach. Jako przykład niech posłużą nam te zawierające: cynk, biotynę, nienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega 3 i 6. Stosowanie suplementów jest leczeniem w wielu przypadkach wspomagającym zasadniczą terapię. Każda z chorób układu powłokowego czyli skóry wymaga indywidualnego podejścia terapeutycznego stąd w ogólnym opracowaniu nie sposób omówić ich dokładnego leczenia. Zawsze stosujemy z reguły kilka różnych, ale synergistycznie działających substancji czynnej i łączymy różne metody lecznicze. Ważne aby takie wspólne podawanie leków nie spowodowało nasilonej toksyczności i nie uszkodziło innych narządów np. wątroby, gdzie odbywa się transformacja wielu leków. Nigdy też nie powinniśmy leczyć zwierząt stosując, bez konsultacji ludzkie leki dermatologiczne. Takie działanie wielokrotnie bowiem okazuje się nieskuteczne i dodatkowo może wykształcać lekooporność wśród patogenów obecnych na skórze. Podsumowanie Dermatologia weterynaryjna stanowi ogromnie obszerna dziedzinę nauki skupiająca bardzo wiele różnorodnych chorób skóry. Każda z nich wymaga indywidualnego podejścia terapeutycznego, modyfikowanego w zależności od pojawiających się objawów klinicznych i samego procesu leczenia. I choć z wiadomych względów nie sposób o wszystkim tutaj powiedzieć, chciałbym uzmysłowić Ci Czytelniku, że choć sam proces diagnostyczny niejednokrotnie jest trudny, w przypadku po trafnej diagnozy możemy wdrożyć skuteczną terapię. Nie wszystkie choroby skóry wyleczymy totalnie, to prawdą ale nawet w przypadku tych nieuleczalnych, przewlekłych, można znacznie ulżyć chorującemu zwierzęciu. Choroby skóry to nie tylko zły wygląd okrywy zewnętrznej ale często za nimi idą inne objawy ogólnoustrojowe pogarszające samopoczucie pupila. Nie możemy ich bagatelizować bo w tym między innymi przejawia się nasze świadome i odpowiedzialne dbanie o podopiecznych i nasz humanitaryzm.
Sprawdź! Ropiejące oczy u psa krok po kroku, czyli choroby, przyczyny i porady zdrowotne. Podsumowując najważniejsze przyczyny pojawienia się ropy w okolicy oczu to: infekcje bakteryjne, zespół suchego oka, infekcje wirusowe, alergie. Zdarza się, że zaropiałe oczy wymagają dalszej diagnostyki. Mniej oczywiste przyczyny to:
CHOROBY OCZU Bardzo często ludzie nie widzą sensu w badaniu swoich psów i wykonują tylko badanie bioder lekceważąc badanie wzroku u przyszłych rodziców. Jednak wgłębiając się bardziej w ten temat bardzo łatwo można zauważyć jak wiele powikłań może wystąpić w rasie. Na podstawie badań przedstawimy tu najbardziej powszechne i występujące choroby i wady wzroku u samoyeda. Jaskra Występuje wtedy, gdy ciśnienie wewnątrz gałkowe (IOP) z oka wzrasta. Jest to przede wszystkim ze względu na niewystarczająco nawilżone podłoże wodne oka, które powoduje uszkodzenie nerwu wzrokowego i siatkówki oraz co za tym idzie , dalszej utraty wzroku (jeśli nie jest leczone natychmiast). U samoyedów to niewłaściwe nawadnianie jest zwykle w wyniku ciasnych narożników w oku. Gonioskopia - Badanie wykonuję się u psa by uzyskać informację czy kąty są szerokie czy wąskie, określając wolność od goniodysplazji lub jej istnienie oraz poziom - lekki (fibrae latae - 0-25% - przy tym wyniku zwierzę można nadal uznać za wolne od goniodysplazji, stąd też często zapis normal), średni (laminae 25-50%) lub ciężki (occlusio >50%). W hodowli używane są osobniki z wynikiem fibrae latae więcej na ten temat TUTAJ. Dysplazja siatkówki (RD)Jest to schorzenie dziedziczone z rodziców na potomstwo w sposób dominujący, choć u Samoyedów za dziedziczną uważa się mutację RD/OSD - rodzaj dysplazji siatkówki (zmutowany czy nie) można sprawdzić przy pomocy testów genetycznych na RD/OSD. Chorobie sprzyjają niedobory witaminy A. W zależności od stopnia nasilenia zmian chorobowych w siatkówce, w chorobie różnicujemy trzy formy kliniczne; łagodną, geograficzną i formę dysplazji z rozwarstwieniem siatkówki. Większość psów najczęściej przejawia łagodną formę RD, która nie upośledza widzenia. U takich psów na dnie oka widoczne są pojedyncze fałdy siatkówki. W formie geograficznej dysplazji siatkówki występują znaczne pofałdowania, mają one zwykle kształt linearny bądź litery Y. W trzeciej formie dysplazji cała siatkówka jest rozwarstwiona i uszkodzona, dodatkowo powstają ogniska depigmentacji. W postaci tej ciało szkliste oka ulega rozwodnieniu (synereza). Dwie ostatnie formy dysplazji siatkówki prowadzą do ślepoty. Zmiany kliniczne w oczach można zaobserwować już między ósmym a szesnastym tygodniem życia. RD dodatkowo towarzyszą zmiany w oczach takie jak katarakty, wynaczynienia, powiększenie lub zmniejszenie gałki ocznej. Opracowanie: Marta Morawska, hodowla Royal Winter. Wolne tłumaczenie na podstawie: Chcesz dodać coś od siebie? Masz pytania? Zapraszamy do wątku z artykułem na forum MójYed: JASKRA I INNE CHOROBY OCZUSpis treści:1. Jak należy dbać o oczy psa?2. Najczęstsze choroby oczu u psa:3. Czerwone oczy u psa4. Pies drapie się po oczach?5. Dlaczego psu ropieją oczy?6. Zamglone oczy u psa7. Zez szczenięcy8. Krople do oczu dla psa – jakie wybrać?9. Podawanie kropli – leczenie psich oczu10. Prawidłowe podanie kropli do oczu:11. Badanie okulistyczne Twojemu psu z pewnością dobrze z oczu patrzy, dlatego zadbaj o jego wzrok, by po prostu dobrze mu się patrzyło. O ile te urocze oczyska mogą przysporzyć wiele problemów zdrowotnych, o tyle sama pielęgnacja nie jest trudna. Oczy Twojego pupila są praktycznie tak samo zbudowane jak Twoje, z jedną różnicą: psy mają dodatkowy fizjologiczny element – trzecią powiekę. Jej głównym zadaniem jest ochrona i nawilżanie oka. Poza tym od ochrony i nawilżania oczu Twój pies powinien mieć też Ciebie! Przecież sam nie jest w stanie się tym zająć… Jak należy dbać o oczy psa? Podstawą pielęgnacji psich oczu jest ich kontrolowanie oraz regularne przemywanie. Jest to ważne, ponieważ narządy wzroku naszych pupili są narażone na czynniki zewnętrzne, np. kurz i pył. Oczy psa należy przemywać w szczególności po spacerze na łące i po pobycie na plaży czy na innych piaszczystych terenach. Do przemywania używaj specjalnych preparatów, które kupisz u weterynarza lub w sklepie zoologicznym. Jeśli nie masz takiej możliwości, przemyj oczy pupila solą fizjologiczną, naparem z rumianku lub świetlika albo przegotowaną wodą. Ponadto u ras długowłosych pamiętajmy o odsuwaniu, systematycznym wyczesywaniu i podcinaniu grzywy, aby nie wchodziła pupilowi do oczu, co może wywoływać podrażnienie. Jeśli jednak mimo wszystko oko psa przez dłuższy czas jest zaczerwienione lub mocno łzawi, zgłoś się na konsultację weterynaryjną! Poznaj przyczyny i objawy najczęściej występujących chorób oczu u psów i dowiedz się, na czym polega ich leczenie. Najczęstsze choroby oczu u psa: Uszkodzenie lub owrzodzenie rogówki Rogówka to najbardziej zewnętrza warstwa oka, która pełni funkcję ochronną. Podczas urazu to właśnie ona jako pierwsza zostaje uszkodzona. Taki wypadek może zdarzyć się dosłownie wszędzie – w czasie zabawy w krzakach i w trawach lub podczas gonitwy z innym psem. Urazy dość często zdarzają się w trakcie zabawy z kotem, gdy ten zadrapie pazurem psa. Uszkodzenie rogówki to innymi słowy powierzchniowa rana gałki ocznej, która jeśli nie zostanie odpowiednio zabezpieczona, może się powiększyć i doprowadzić do poważniejszych komplikacji. Dość częstym schorzeniem rogówki u psów jest jej owrzodzenie. Terminem tym określa się utratę nabłonka rogówki. Może zdarzyć się wskutek mechanicznego urazu czy też z braku odpowiedniej ilości filmu łzowego w oku, czyli gdy oko jest po prostu zbyt suche. Wśród przyczyn owrzodzenia wymienić można wiele nieprawidłowości, w tym dysfunkcje powiek, nieprawidłowy układ rzęs, guzy powiek lub ich zapalenie. Pies z uszkodzoną rogówką będzie drapał oko, ocierał je lub mrużył. Jest to dla niego bardzo bolesne, wiec może być osłabiony i mieć obniżony apetyt. Owrzodzeniu rogówki często towarzyszy zaczerwienienie spojówki wraz z pojawieniem się wydzieliny w worku spojówkowym. Uraz mechaniczny rogówki diagnozuje się po wybarwieniu oka fluoresceiną. Jest to badanie szybkie i bezbolesne dla psa. Ubytek w nabłonku przednim rogówki wybarwia się na zielono albo żółto. Dzięki temu można dokładnie określić jego rozmiar. Warto także wykonać test Schirmera (badanie wydzielania łez) oraz dokładne badania okulistyczne z lampą szczelinową. Owrzodzenie rogówki zazwyczaj jest niepowikłane bakteryjnie, niewielkie i dość płytkie. W takim wypadku rogówka szybko się zregeneruje, a w przeciągu 7-10 dni leczenia dochodzi do jej całkowitego wygojenia. Terapia polega na miejscowym podawaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych, przeciwbólowych i nawilżaniu oka (sztucznymi łzami) oraz podawaniu miejscowo antybiotyków. Często podaje się również ogólne leki przeciwbólowe. Jednak w niektórych sytuacjach owrzodzenia trudno się goją. Dzieje się tak, gdy płytkie owrzodzenie staje się coraz bardziej rozległe i penetruje głębiej w warstwy nabłonka rogówki, prowadząc do rozwoju pełnego wrzodu rogówki. Gojenie przedłuża się także wtedy, gdy dojdzie do zakażenia lub gdy oko ciągle jest drażnione, a przyczyna nie została zlikwidowana (np. źle wyrośnięte rzęsy cały czas podrażniają oko). W takiej sytuacji samo leczenie farmakologiczne może być niewystarczające. Lekarz może zdecydować o miejscowym podawaniu psu surowicy. Głębokie, niegojące się owrzodzenia rogówki zazwyczaj wymagają także leczenia chirurgicznego. W przypadku uszkodzenia rogówki, a także w trakcie terapii, konieczne jest założenie psu kołnierza. Nieleczone owrzodzenie może doprowadzić do przepukliny w obrębie gałki ocznej, a nawet do jej utraty. Zapalenie spojówek Zapalenie spojówek może być ostre, podostre, przewlekłe i nawracające. Przyczyn tego stanu jest naprawdę wiele. Niekiedy zapalenie spojówek towarzyszy innej chorobie ogólnoustrojowej. Jego podstawowym objawem jest jej obrzęk, przekrwienie oraz pojawienie się wydzieliny. Nazywane jest przez to chorobą różowego lub czerwonego oka. W wypadku wystąpienia objawów zapalenia spojówki należy przeprowadzić dokładną diagnostykę. Zdarza się bowiem, że jest to objaw dysfunkcji innych, głębszych struktur oka. Najczęstsze przyczyny zapalenia spojówki to zakażenie bakteryjne, wirusowe, a także tło alergiczne. Zdarza się także zapalenie spojówek w wyniku obecności ciała obcego w oku, nowotworzenia czy choroby immunologicznej. Przyczyna może leżeć także w podrażnieniu toksycznym i chemicznym oczu, a także w przebiegu grzybicy czy w chorobie pasożytniczej. Bakteryjne zapalenie spojówek najczęściej zdarza się w okresie letnim, przede wszystkim u młodych i ciekawskich osobników. Wsadzenie głowy w piach, grzebanie w ziemi, pływanie w zanieczyszczonych zbiornikach wodnych, zaglądanie w krzaki – te wszystkie sytuacje mogą skutkować podrażnieniem spojówki i prowadzić do jej zapalenia. Większe ryzyko schorzenia występuje u małych ras, w tym u psów krótkoczaszkowych. U nich kanaliki nosowo-łzowe nierzadko są niedrożne, a nawet zarośnięte. Nieprawidłowo odprowadzany z oka film łzowy może przyczynić się do powstania infekcji. Alergiczne zapalenie spojówek najczęściej diagnozowane jest u psów wrażliwych na alergeny środowiskowe i często przyjmuje formę przewlekłą, a nawet całoroczną. Schorzenie leczy się przede wszystkim miejscowo, wdrażając leki przeciwzapalne i antybiotyki. Możliwa jest także terapia ogólnoustrojowa. Konieczne jest również założenie kołnierza, by pies nie drapał i nie podrażniał spojówek. Ze względu na świąd w przebiegu zapalenia spojówek należy kontrolować, czy w wyniku drapania lub tarcia nie doszło do uszkodzenia rogówki. Kontrole w gabinecie powinny być dość częste, by móc dostosować odpowiednie leczenie do przebiegu choroby. Zapalenie grudkowe trzeciej powieki Trzecia powieka to struktura gruczołowa, której zadaniem jest przede wszystkim produkcja łez i ochrona oka. U większości psów widać ją trochę w wewnętrznym kąciku oka. W przebiegu niektórych chorób może się znacznie bardziej wysunąć, jednak fizjologicznie jest ledwie widoczna. Powieka ta zbudowana jest z chrząstki, która stanowi jej szkielet, oraz z gruczołu trzeciej powieki. Pokryta jest spojówką zarówno od strony gałki ocznej, jak i od strony powiek. Powierzchnia gałkowa pokryta jest drobnymi grudkami chłonnymi. U szczeniaków najczęściej borykamy się właśnie z zapaleniem tych struktur, czyli z zapaleniem grudkowym trzeciej powieki. Wynika ono w głównej mierze z niedojrzałości układu odpornościowego w okresie wzrostu i dojrzewania. Powierzchnia grudkowa trzeciej powieki staje się wtedy bardziej nieregularna, zaczerwieniona, obrzęknięta i bolesna. Także spojówka oka nierzadko ulega zapaleniu. Jeśli więc widzisz, że Twój szczeniak ma zaczerwieniona spojówkę oraz uwidocznioną trzecią powiekę, a także pojawiły się wypływ z worka spojówkowego lub zwiększone łzawienie, koniecznie skonsultuj się z lekarzem weterynarii. Do najczęstszych objawów tego schorzenia zaliczyć można także świąd oczu oraz ich mrużenie. Najczęściej wtedy szczeniak pociera łapkami oczy lub ociera się głową o kanapę czy dywan. Leczenie polega na podawaniu miejscowo leków przeciwzapalnych. Możliwa jest również terapia antybiotykami podawanymi w kroplach do oczu. Warto dbać odpowiednio o higienę oka oraz nawilżać je odpowiednimi sztucznymi łzami. Zaleca się także suplementację beta-glukanów czy prebiotyków w celu usprawnienia funkcjonowania układu immunologicznego psa. W sytuacji zaawansowanej choroby zaleca się zabieg chirurgiczny polegający na wyłyżeczkowaniu zapalonej, grudkowej powierzchni trzeciej powieki. Zabieg ten przeprowadzany jest w pełnej narkozie, a pies szybko dochodzi do siebie. W przebiegu leczenia zarówno farmakologicznego, jak i chirurgicznego niezbędny jest kołnierz u psiego pacjenta. Cherry eye – wiśniowe oko Określenia tego używa się jako synonimu wypadania gruczołu trzeciej powieki. Sytuacja ta nie należy do rzadkości u psów, najczęściej zdarza się na skutek przerostu grudek chłonnych. Niektóre rasy mają także predyspozycje do tej choroby, jak rasy brachycefaliczne. Chorobę rozpoznaje się dość szybko. U psa wyraźnie widoczna jest wysunięta, zaczerwieniona i obrzęknięta chrząstka trzeciej powieki. Przypomina ona owoc wiśni. Choroba wymaga leczenia chirurgicznego, w którym dokonuje się repozycji gruczołu oraz zabezpiecza powiekę szwem. Zabieg przeprowadza się w pełnej narkozie. Niestety niektóre psy mają tendencje do nawracania się tego problemu. Nie należy jednak usuwać wypadniętego gruczołu, by nie naruszać układu łzowego oka. W ten sposób można doprowadzić do przewlekłego zespołu suchego oka (KCS). Oprócz zabiegu przeprowadza się także leczenie farmakologiczne, podając miejscowo leki przeciwzapalne oraz antybiotyki. Konieczne są również kołnierz oraz ogólne leki przeciwbólowe. Zespół suchego oka (keratoconjunctivitis sicca, KCS) Choroba polega na braku filmu łzowego (łez), który odpowiednio nawilża i oczyszcza gałkę oczną. Objawy zależą od tego, jak bardzo oko jest suche, czy jest to jedno oko czy dwoje oraz czy przebieg jest ostry czy przewlekły. Najczęściej chorobie towarzyszą przewlekłe zapalenie spojówek, wydzielina o charakterze śluzowym bądź śluzowo-ropnym, kurcz powiek, wysuwanie się trzeciej powieki, mrużenie oczu, drapanie i pocieranie ich. W zależności od długości trwania problemu może pojawić się owrzodzenie rogówki, jej waskularyzacja (pojawienie się naczyń krwionośnych) i pigmentacja. Zespół KCS może wystąpić polekowo (np. po podawaniu sulfonamidów), pozabiegowo (gdy błędnie zostanie usunięty gruczoł trzeciej powieki, np. w zespole cherry eye), pourazowo, po zatruciu toksynami, a także w przebiegu chorób zakaźnych (np. nosówki). KCS może mieć podłoże immunologiczne czy wrodzone. Rasy szczególnie narażone na rozwój tej choroby to mopsy, yorkshire terriery, cocker spaniele, cavaliery, buldogi angielskie, boston terriery, west highland white terriery czy chihuahua. KCS może także pojawić się u psów starszych, powyżej 10. roku życia, co związane jest z osłabioną z wiekiem produkcją łez. Diagnozę stawią się na podstawie bezbolesnego testu Schirmera, który polega na pomiarze ilości wytwarzanych łez za pomocą bibułowego paska. Pomiar ten wykonuje się przez minutę. Terapia KCS to przede wszystkim podawanie leków miejscowo i nawilżanie oka. Ważna jest także regularna higiena oczu (przemywanie kilka razy dziennie) oraz noszenie kołnierza w przypadku pojawienia się świądu i zaostrzenia objawów. Rodzaj stosowanych miejscowo leków zależy od zaawansowania choroby. Początkowo zazwyczaj są to antybiotyki, leki przeciwzapalne (niesterydowe) i sztuczne łzy stosowane kilka razy dziennie, by nawilżać oko. Ważne są także leki pobudzające wydzielanie łez – w tym celu stosuje się krople z cyklosporyną. Nierzadko lekarz decyduje o lekach immunomodulujących, takich jak tarkolimus czy pilokarpina. Możliwe jest także podawanie surowicy do oczu. Istnieje opcja operacji chirurgicznej, szczególnie w przypadku owrzodzenia na rogówce. W zależności od przyczyn KCS może ustąpić po 1-2 miesiącach terapii, ale może też utrzymywać się do końca życia. W tej sytuacji wykonywanie regularnych zabiegów higienicznych wokół oczu oraz stosowanie sztucznych łez kilka razy dziennie jest konieczne, by nie doszło do poważniejszych powikłań, w tym przewlekłych zakażeń bakteryjnych. Wypadnięcie gałki ocznej Jest to stan nagły, wymagający natychmiastowej interwencji lekarskiej, w tym chirurgicznej. Należy zabezpieczyć wypadniętą gałkę (jałowym gazikiem zwilżonym solą fizjologiczną) oraz jak najszybciej przywieźć psa do placówki weterynaryjnej. Chirurg zdecyduje, czy jest możliwość odprowadzenia gałki do oczodołu. Niestety nie zawsze się to udaje. W takim przypadku należy usunąć gałkę oczną (zabieg enukleacji). Do wypadania gałki ocznej predyspozycje mają przede wszystkim psy ras brachycefalicznych, czyli o krótkim pysku, ze względu na płytką budowę oczodołu. Należą do nich boston terriery, shih tzu, mopsy, pekińczyki. Należy unikać u nich nadmiernego stresu, uciskania okolicy szyi (wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego). Jest szczególnie ważne, czy w historii leczenia doszło już to tego typu urazu. Sytuacja ta może także się przydarzyć, gdy dojdzie do zerwania mięśni w oczodole u psa np. w przypadku urazu czy złamania kości trzewioczaszki. Jaskra Choroba oka polegająca na wzroście ciśnienia wewnętrznego gałki ocznej oraz uszkodzeniu nerwu wzrokowego. Wyróżniamy jaskrę pierwotną, czyli taką, która wywodzi się bezpośrednio z oka, oraz wtórną. Jaskra pierwotna ma przeważnie podłoże dziedziczne, czyli uwarunkowana jest genetycznie. Do ras obciążonych tą chorobą należą cocker spaniele, boston terriery, bassety, chow-chow, samojedy, pudle typu toy, labrador retrievery, a także mieszańce. Jaskra wtórna to taka, w której najpierw dochodzi do zmian w obrębie oka, a kolejno do wzrostu ciśnienia. Jaskra zawsze powstaje w wyniku pojawienia się problemu z odprowadzeniem cieczy wodnistej w oku. Rozróżnia się więc jaskrę z otwartym lub zamkniętym tęczówkowo-rogówkowym kątem przesączania. Wśród przyczyn jaskry wymienia się także wiek (im pies starszy, tym większa tendencja do jej rozwoju) oraz stosowanie pewnych leków, które mogą wpłynąć na wzrost ciśnienia w oku. Również zapalenie struktur oka czy jego uraz mogą spowodować rozwój jaskry. Choroba ta zawsze wywołuje silny ból i dyskomfort u psa. Pomiar ciśnienia wewnątrz oka (IOP) wykonuje się bezboleśnie przy pomocy aparatu nazywanego tonometrem. Powinno się je mierzyć u każdego pacjenta z problemem okulistycznym. Zbyt późna diagnoza i zbyt późno wprowadzone leczenie mogą skutkować utratą wzroku. Najczęstszym powikłaniem zbyt wysokiego ciśnienia wewnątrzgałkowego są zwichnięcie soczewki oka, dystrofia tarczy nerwu wzrokowego oraz zwyrodnienie siatkówki. W przypadku niepoddającej się leczeniu przewlekłej jaskry wskazane jest usunięcie gałki ocznej i założenie protezy. Leczenie jaskry zależy od przyczyny. Polega przede wszystkim na miejscowym podawaniu leków obniżających ciśnienie oraz leków o działaniu przeciwbólowym. Możliwe jest także chirurgiczne leczenie jaskry. Przede wszystkim jest to zabieg ułatwiający odpływ cieczy wodnistej w oku. Wady powiek oraz wady rzęs Częstymi wadami widocznymi już w wieku szczenięcym są wady rzęs, np. dwurzędowość, rzęsy ekotopowe czy nieprawidłowo ułożone. Mogą one występować na jednej powiece lub na obu. W przypadku tego typu wady spotkamy się u psa z nadmiernym łzawieniem, kurczem powiek i przekrwieniem spojówek. Najczęściej diagnozowanym powikłaniem wynikającym z ciągłego drażnienia rogówki przez nieprawidłowo ułożone rzęsy jest jej owrzodzenie. Tego typu wady wymagają korekcji chirurgicznej polegającej na usunięciu rzęs (krioepilacja, elektroepilacja). Wady powiek u szczeniaków często dostrzegane są przy ich pierwszych wizytach. Są to takie wady, jak wywijanie się brzegu powiekowego do wewnątrz, zwane entropium, czy wywijanie się powieki na zewnątrz, czyli ektropium. Wady te spotyka się przede wszystkim u ras molosowatych: bulmastifów, bernardynów, nowofundlandów, ale także u labradorów, golden retrieverów, buldogów angielskich czy bokserów. Sprzyjają one zapaleniom spojówki, owrzodzeniom rogówki, a przez to pocieraniu oka i waskularyzacji i hiperpigmentacji rogówki. Leczenie polega przede wszystkim na chirurgicznej korekcie powiek. Istnieje kilka metod plastyki poszczególnych wad. W zależności od zaawansowania wady niekiedy wymaganych jest kilka zabiegów w celu jak najlepszej korekcji. Czerwone oczy u psa Zaczerwienienie całego oka, w tym spojówek, zazwyczaj świadczy o zapaleniu. Może to być zapalenie jedynie spojówek lub całej gałki ocznej. Zdarza się, że dotyczy ono struktur znajdujących się na zewnątrz oka, czyli spojówki lub rogówki, ale także części wewnątrz gałki ocznej. W sytuacji, gdy gałka oczna jest widocznie zaczerwieniona, należy jak najszybciej udać się do lekarza weterynarii w celu zbadania okulistycznego psa. Podczas takiego badania należy wykluczyć obecność ciała obcego w oku (w tym przede wszystkim pod trzecią powieką) oraz sprawdzić stan rogówki. Warto także wykonać test Schirmera, by sprawdzić produkcję łez. W przypadku zaczerwienienia oka warto przepłukać je solą fizjologiczną oraz założyć kołnierz psu, by nie drażnił oka i pogarszał jego stanu. Należy wiedzieć, że uraz oka, zapalenie czy uszkodzenie rogówki są niezwykle bolesne dla psa, jeśli więc mamy w domu weterynaryjne leki o działaniu przeciwbólowym, to warto je podać. Pies drapie się po oczach? Gdy pies drapie się po oczach, ociera pyskiem i oczami o dywan czy kanapę, to wiedz, że coś się dzieje. Jest to oznaka, że mogło dojść do urazu w obrębie gałki ocznej, najczęściej jest to uszkodzenie rogówki lub podrażnienie spojówki. Przyczyną takiego zachowania może też być ciało obce, które dostało się do oka np. podczas spaceru. Pamiętaj, że ciało obce może być niewidoczne! Najczęściej chowa się ono głęboko pod trzecią powieką. Dlatego jeśli widzisz niestandardowe zachowanie i dodatkowo zaczynają pojawiać się niepokojące objawy, takie jak: zaczerwienienie spojówki lub całego oka, mrużenie oczu, apatia czy brak apetytu – koniecznie udaj się z psem do weterynarza. Dlaczego psu ropieją oczy? Wydzielina zbierająca się w wewnętrznym kąciku oka nie zawsze świadczy o procesie zapalnym. W przypadku niedrożności kanalika nosowo-łzowego nadmiar łez pozostaje w oku. Wraz z zanieczyszczeniami są one odprowadzane do przyśrodkowego kąta oka. Jest to dość charakterystyczne szczególnie u ras małych i miniaturowych, a zwłaszcza u psów o białym umaszczeniu. Taki osad należy codziennie delikatnie wycierać i przemywać psu oczy, najlepiej za pomocą soli fizjologicznej i jałowego gazika lub też specjalistycznych preparatów czy chusteczek. Jednak nagle pojawiająca się wydzielina, szczególnie w dużej ilości, o charakterze śluzowym bądź śluzowo-ropnym (zielonkawa, żółta, biała) jest niepokojąca. W takiej sytuacji należy przepłukać oko solą fizjologiczną oraz udać się z psem do lekarza weterynarii. Może ona świadczyć o procesach zapalnych w oku, w tym o zapaleniu spojówki, lub o obecności ciała obcego. Zamglone oczy u psa Takie określenie najczęściej słyszę od właścicieli psów, gdy nagle zauważą brak przejrzystości w obrębie soczewki oka. Jest to związane z rozwojem zaćmy. Jednak zmętnienie może się pojawić także na samej rogówce. Niekiedy ta punktowa, matowa zmiana okazuje się niegroźnym tłuszczem, który odłożył się właśnie w tym miejscu. Jednak wszelkie zmętnienia i niepokojące obłoczki w oku należy pokazać lekarzowi weterynarii. Dokładne obejrzenie oka pod specjalistyczną lampą szczelinową pozwoli określić, jak zmiana jest położona i w jakich strukturach oka. Należy także przeprowadzić test z fluoresceiną, by wykluczyć uszkodzenie rogówki. Nierzadko jako zmętnienie określa się także bliznę na oku np. po przeleczeniu głębokiego owrzodzenia rogówki, w którym mogło dojść do jej waskularyzacji. Taka zmiana pozostanie u psa najprawdopodobniej do końca życia i może częściowo ograniczać pole widzenia. Podobnie dzieje się u psów chorujących na zespół suchego oka (KCS), gdy przewlekle dochodzi do wysuszania powierzchni rogówki, a zatem do jej drażnienia. Zmętnienie rogówki może być również objawem innych chorób oczu, w tym o podłożu autoimmunologicznym. Jeśli masz wrażenie, że powierzchnia oka Twojego psa stała się przymglona, biała, a nawet błękitna, równo na całej powierzchni rogówki bądź tylko punktowo – warto to sprawdzić u weterynarza. Być może jest to efekt przebytej choroby lub objaw nowego problemu, który trzeba zbadać. Zez szczenięcy Niektóre rasy mają szczególne predyspozycje do rozwoju zeza. Jednak może się on pojawić u każdego psa, niezależnie od rasy. Zezem nazywamy każdą nieprawidłowość ustawienia oczu. Jest to zaburzenie polegające na tym, że obie gałki oczne nie patrzą na ten sam punkt, innymi słowy: nie są skoordynowane. Oczy mogą uciekać do wewnętrznego lub do zewnętrznego kąta. Warto wiedzieć, że zez może dotyczyć tylko jednego oka, niekoniecznie dwóch. Wyróżniamy więc zez zbieżny i rozbieżny. U szczeniaka zez może być chwilowy, związany z procesem dojrzewania mięśni odpowiedzialnych za poruszanie gałką oczną. Możliwe są także kwestie dziedziczne, jak np. u mopsów czy boston terrierów. Jednak może świadczyć o poważniejszych problemach, takich jak: wodogłowie, uraz głowy, niedorozwój układu nerwowego czy mięśni czaszki, a także o syndromie przedsionkowym, związanym z zapaleniem ucha środkowego. Rzadziej u szczeniąt diagnozuje się chorobę nowotworową objawiającą się zezem, ale jest ona możliwa. Jeżeli Twój szczeniak ma duży problem z pozycjonowaniem oczu lub ma inne niepokojące objawy, jak problem z utrzymaniem równowagi, często się potyka, przewraca, ma osłabiony apetyt – koniecznie skonsultuj to z lekarzem weterynarii. Krople do oczu dla psa – jakie wybrać? Generalnie nie poleca się stosowania żadnych kropli do oczu bez konsultacji z lekarzem weterynarii. Podawanie na własną rękę leków może nie tylko utrudnić leczenie, ale przede wszystkim spotęgować objawy! Najczęstszym, niestety wciąż powielanym, błędem jest stosowanie u psa popularnych dla ludzi kilkuskładnikowych kropli do oczu. W kroplach najczęściej znajdują się glikokortykosteroidy, które w przypadku uszkodzenia czy owrzodzenia rogówki (niewidocznego dla opiekuna gołym okiem) tylko potęgują uraz, prowadząc do powstania wrzodu na rogówce. W warunkach domowych nie da się samemu zdiagnozować, czy mrużący oko pies ma zapalenie spojówek czy uszkodzoną rogówkę. Ponadto podawanie antybiotyku uniemożliwia wykonanie posiewu wraz z antybiogramem – badania przeprowadzanego pod kątem bakteryjnego zapalenia spojówek. Dlatego też zawsze przed podaniem leków na własną rękę należy udać się z psem do weterynarza! Proszę również pamiętać, że większość kropli kilkuskładnikowych, w tym krople z antybiotykiem, niezależnie, czy są to produkty weterynaryjne czy ludzkie, po otwarciu ważne są jedynie około miesiąca. To, co natomiast możemy, a nawet powinniśmy mieć w psiej apteczce, to tak zwane sztuczne łzy, najlepiej weterynaryjne (o odpowiednim dla psa pH). Takie preparaty najczęściej mają postać kropli lub żelu okulistycznego i ważne są zazwyczaj kilka miesięcy po otwarciu. Warto trzymać je w lodówce. W momencie jakiegokolwiek urazu, przesuszenia rogówki, zaczerwienienia spojówki czy zatarcia oka możemy bezpiecznie ich użyć. Tego typu produktów na rynku zoologicznym jest sporo, w większości zawierają nawilżający kwas hialuronowy, łagodzący d-pantenol oraz dodatek jonów srebra, ograniczający rozwój bakterii. Niektóre psy mają na stałe przepisane odpowiednie krople ze względu na zdiagnozowaną chorobę. Tak jest np. w przypadku osobników cierpiących na KCS. Jeśli mamy takiego pacjenta w domu, koniecznie musimy pilnować zapasów preparatów, by ich nie zabrakło. Podawanie kropli – leczenie psich oczu Podawanie kropli do worka spojówkowego nie jest prostym zadaniem. Wymaga sporo pracy i cierpliwości zarówno ze strony opiekuna, jak i chorego psa. Problem pojawia się przede wszystkim na początku choroby, kiedy oczy bolą, szczypią i swędzą psa. Do tego praktycznie w każdej chorobie konieczne jest założenie kołnierza, by pies nie zrobił sobie większej krzywdy, drapiąc oczy. Ta sytuacja jest mocno stresująca dla czworonoga. Zakroplenie mu 3- 4 razy dziennie leków, a co dopiero kilku rodzajów kropli, jest nie lada wyzwaniem. Warto więc uzbroić się w cierpliwość, robić to spokojnie i zaopatrzyć się w ulubione smakołyki psa. Jeśli mamy przepisane leki przeciwbólowe, należy je podać przed zakropleniem oczu. Krople warto trzymać w lodówce – chłodne przynoszą większe ukojenie. Należy pamiętać, żeby nigdy nie podawać kilku leków naraz. Jeśli mamy przepisane np. lek przeciwzapalny w jednej buteleczce, antybiotyk w drugiej i sztuczne łzy w trzeciej, to konieczne jest utrzymanie odstępu czasu pomiędzy ich podawaniem. Jeśli lekarz nie zaleci inaczej, to schemat z reguły wygląda tak: toaleta oczu – sól fizjologiczna oraz jałowy gazik – delikatnie przemywamy powieki oraz spojówki od zewnętrznego do wewnętrznego kącika oka; podawanie leków zaczynamy od leku przeciwzapalnego; po 15 minutach podajemy antybiotyk; następnie po odczekaniu 15 minut podajemy sztuczne łzy. Schemat jest przykładowy i kolejności leków może zostać zmieniona. Najważniejsze jest utrzymanie przerw czasowych między kolejnymi lekami wkraplanymi do oczu. W zależności od rodzaju choroby okulistycznej taki schemat powtarza się kilka razy na dobę. Zazwyczaj terapia dotyczy obu oczu, niekiedy jednak może dotyczyć tyko jednego. Prawidłowe podanie kropli do oczu: Jedną ręką trzymamy psa za kufę od dołu, obejmując palcami jego pysk. Jednocześnie palcami delikatnie odchylamy dolną powiekę do dołu. Drugą ręką trzymamy krople do oczu, jednocześnie delikatnie odchylając górną powiekę Buteleczkę z lekiem trzymamy w odległości ok. 2 cm od gałki ocznej, nie dotykamy nią oka. Wkraplamy 1 kroplę leku do worka spojówkowego (chyba że lekarz zalecił większą ilość leku). Niekiedy trudno jest odchylić powiekę, by podać preparat, starajmy się jednak tak właśnie robić. Jeśli przypadkowo podamy więcej kropli niż zalecana dawka, nie musimy panikować. Ich nadmiar spłynie do wewnętrznego kącika oka i zostanie wydalony kanałem nosowo-łzowym. Jednak przedawkowanie preparatów nie powinno zdarzać się zbyt często. W przypadku kropli o działaniu zmniejszającym ciśnienie wewnątrzgałkowe można poważnie zaszkodzić psu. Tu precyzja w podawaniu ma znaczenie i należy robić to dokładnie według zaleceń lekarza. Trzeba pamiętać, że końcówki flakoników powinny być czyste, nie wolno nimi dotykać oka. Ponadto powinniśmy trzymać się zasady, że jeden lek stosowany jest tylko u konkretnego osobnika. Czyli jeśli mamy psa i kota lub dwa psy leczone jednocześnie, to nie wolno zakraplać im oczu tą samą buteleczką! Istnieje ryzyko przeniesienia patogenów chorobotwórczych i spotęgowania objawów infekcji. Po zakończonym leczeniu krople powinniśmy zutylizować. Zazwyczaj ważne są one około miesiąca po otwarciu. Sztuczne łzy w postaci kropli, maści czy żelu najczęściej ważne są nieco dłużej – około 3 miesięcy od otwarcia. Większość moich klientów przyznaje, że po 2-3 pierwszych dniach terapii pies sam przychodzi na podanie leków. Ważne, by na początku nie zrazić go do podawania kropli, nie robić tego na siłę, starać się zrozumieć jego ból i cierpienie. Badanie okulistyczne Do badania okulistycznego nie wymaga się specjalnego przygotowania psa. Miejscowe znieczulenie powinno wystarczyć, by móc dobrze zbadać pacjenta. Niekiedy, szczególnie u psów agresywnych, konieczne są jednak sedacja ogólna lub podanie leków uspokajających na kilka godzin przed wizytą w gabinecie. Badanie okulistyczne opiera się na oglądaniu struktur gałki ocznej i oczodołu, a także na badaniu odruchów neurologicznych. Niezbędne do tego są lupy okulistyczne oraz źródło światła. Niektóre ośrodki weterynaryjne mają lampę szczelinową (ręczną), dzięki której lekarz dokładnie oceni struktury przedniej części gałki ocznej, w tym przede wszystkim rogówkę czy soczewkę. Przed badaniem oko powinno zostać miejscowo znieczulone np. alkainą. Podczas badania wykonuje się test paskowy z fluoresceiną, by uwidocznić ewentualne ubytki w nabłonku powierzchniowym rogówki. Powinno się również wykonać test Schirmera w celu kontroli produkcji łez. Po miejscowym znieczuleniu, za pomocą pincety okulistycznej, lekarz delikatnie wyciągnie trzecią powiekę, by ocenić jej budowę oraz wykluczyć ciało obce zalegające pod nią. Oglądanie dna oka, w tym tarczy nerwu wzrokowego, jest możliwe dzięki oftalmoskopowi bezpośredniemu. Przed tym badaniem lekarz może zakroplić oczy specjalistycznym lekiem w celu rozszerzenia źrenicy (1% tropikamidu, atropina), by lepiej móc ocenić dno oka. Badanie ciśnienia możliwe jest dzięki tonometrowi. Jest to przenośne, niewielkie urządzenie, które powinno być nieodłącznym elementem każdego badania okulistycznego. Jest to badanie bezbolesne i szybkie. Ważne, by lekarz sprawdził także odruchy neurookulistyczne, czyli odruch źreniczny, odruch obronny przed światłem oraz odruch grożenia. ERG to badanie elektrofizjologiczne, które mierzy czynność fotoreceptorów siatkówki po pobudzeniu jej źródłem światła. Coraz częściej w okulistyce wykorzystuje się także badanie USG, dzięki któremu możemy ocenić większość struktur gałki ocznej i oczodołu. Choć choroby psich oczu wymagają kontroli i niełatwego leczenia – to jednak jest to możliwe! Ważne, by nasz pies mógł poczuć ulgę. Patrzcie w psie oczy, nie tylko by dostrzec w nich miłość i wierność, ale również by zawczasu reagować na różne dolegliwości.
Wówczas konieczne może okazać się zastosowanie antybiotykoterapii. O stanie zapalnym kaszaka u psa świadczy m.in.: zaczerwieniona, tkliwa skóra w okolicy kaszaka, swędzenie, pieczenie. Ponadto, jeśli guz został naruszony, z pękniętego kaszaka może wydobywać się z niego płynna bądź półpłynna wydzielina o brzydkim zapachu.